Ήθη και Έθιμα της Κύπρου
Τα έθιμα των Χριστουγέννων: Στην Πάφο και σ' άλλες περιοχές της Κύπρου κατά τη μέρα των Χριστουγέννων σφάζεται προς τιμήν του Χριστού χοίρος, ειδικά θρεμμένος κατά τη διάρκεια της χρονιάς. Στον Άγιο Δημήτριο της Μαραθάσας αυτοί που τελούν εκκλησιαστική γιορτή μεταφέρουν στην εκκλησία βραστό χοιρινό κρέας, που προσφέρουν μ' ένα ποτήρι ζιβανία, στους εκκλησιαζομένους στο προαύλιο της εκκλησίας, μετά το τέλος της λειτουργίας. Στην Πιτσιλιά οι χοίροι σφάζονται κατά το Τριώδιο και στη Μεσαορία στις αρχές του φθινοπώρου. Με την έναρξη των Χριστουγέννων πιστεύεται ότι έρχονται οι Καλικάντζαροι ή Πλανήταροι ή Σκαλαπούνταροι, τα γνωστά δαιμόνια που εξαφανίζονται με τον αγιασμό των Φώτων. Γίνεται επίσης το χριστουγεννιάτικο δέντρο που έχει εισαχθεί πρώτα στις πόλεις, και αργότερα στην ύπαιθρο. Στον Καραβά η θεία λειτουργία των Χριστουγέννων γινόταν τα μεσάνυκτα και μετά απ'αυτήν έτρωγαν κότα.
Τα έθιμα της πρωτοχρονιάς:
Η βασιλόπιττα στα χωριά είναι είτε ένα μεγάλο ή στρογγυλό ψωμί με σησάμι (Πάφος) είτε ένα
ανθρωπόμορφο ψωμί, είτε ένα ψωμί που έχει κολλημένο πάνω του μια ζυμαρένια ανθρώπινη
μορφή (Ριζοκάρπασο) και στις πόλεις ένα γλύκισμα. Στα Λαγουδερά (Πιτσιλιά) τη βασιλόπιττα
την κόβει ο ιερέας κατά τα Φώτα και τη μοιράζονται όλοι οι παρευρισκόμενοι.
Στον Άγιο Δημήτριο της Μαραθάσας οι κοπέλες κυρίως τρέχουν πολύ πρωί να πάνε στη βρύση
για να πάρουνε όπως λένε τα κάλλη τους, δηλαδή χρυσαφικά. Θα τα πάρει όποια πάει πρώτη να
γεμίσει τη στάμνα της που έχει στο στόμιό της θυμάρι και κλαδί ελιάς. Ρίχνει στη γούρνα της
βρύσης σιτάρι, κρεμά ένα κλαδί ελιάς πάνω στη βρύση και γεμίζει τη στάμνα της με νερό
λέγοντας: Καλημέρα βρύση, δός μου που τα κάλλη σου, να σου δώκω που τα δικά μου.
Σε πολλά χωριά κατά την προηγούμενη νύκτα της Πρωτοχρονιάς τοποθετούνται πάνω στο
τραπέζι κόλλυβα, κρασί, κτενιά (τσατσάρα) για να κτενίσει τα γένεια του ο Άης Βασίλης, ένα
κλαδί ελιάς (Ανώγυρα) και το πουγγί του οικοδεσπότη, γιατί πιστεύεται ότι θα έλθει ο άγιος
Βασίλειος να φάει και να τα ευλογήσει. Επίσης συνήθως κατά τη νύκτα αυτή τοποθετούνται μέσα
σ' ένα πιατο διάφοροι δημητριακοί καρποί (που λέγονται Βασίλης) και τους ραντίζουν τακτικά
μέχρις ότου βλαστήσουν. Κατά τη γιορτή του αγίου Αντωνίου (στις 17 Ιανουαρίου) οι καρποί
αυτοί φυτεύονται στα χωράφια όπου υπάρχουν φυτεμένοι κι άλλοι δημητριακοί καρποί. Στο
Γουδί της Πάφου κατά την ίδια μέρα ραντίζονται τα σπαρτά με αγιασμό των Φώτων.
Άρθρο των μαθητών: Χαρά Πολυπόρτη, Αριστιάννα Σιδερή, Μυρτώ Τζώρτζου, Ειρήνη Φίλιου, Πηνελόπη Χριστοδουλοπούλου
Εννοιολογικός χάρτης των εθίμων της Κύπρου
Στον παρακάτω σύνδεσμο δείτε τον εννοιολογικό χάρτη των εθίμων της Κύπρου. Ο παρακάτω χάρτης δημιουργήθηκε από τον μαθητή Τσιαλούκη Χρήστο.